Het ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (VRO) zoekt – mede namens de ministeries van EZK, IenW, LVVN en OCW en namens het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) en Rijkwaterstaat (RWS) – twee Rijksadviseurs voor de Fysieke Leefomgeving.

Taakomschrijving College van Rijksadviseurs

Het College van Rijksadviseurs (CRa) bestaat sinds 2004 en adviseert het Rijk over actuele ruimtelijke maatschappelijke opgaven zoals klimaatadaptatie, water- en bodembeheer, energietransitie, verstedelijking, mobiliteit, landschap, natuurbescherming en duurzame landbouw. Bij het oppakken van die opgaven staat het besef centraal dat ze moeten landen in een bestaande context, waarbij de integrale verbinding met cultureel erfgoed, en algemener, de bestaande kwaliteiten, van groot belang is. Met de inzet van ontwerp stimuleert het CRa het ‘ruimtelijk denken en handelen’ bij deze opgaven en bevordert het een integrale en innovatieve aanpak. Het CRa adviseert vanuit een onafhankelijke positie gevraagd en ongevraagd aan departementen en bewindslieden.

Het CRa bestaat, naast de Rijksbouwmeester (architect en voorzitter), uit twee Rijksadviseurs voor de Fysieke Leefomgeving, ieder met hun eigen expertise (respectievelijk stedenbouw en landschapsarchitectuur) en aandachtsgebieden. Omdat het CRa als een collectief opereert, streven we ernaar om in samenhang te komen tot een goede en complementaire samenstelling van het CRa. Dat betekent dat de nieuwe Rijksadviseurs samen met de Rijksbouwmeester een goed team moeten vormen, maar ook dat hun profielen onderscheidend en aanvullend moeten zijn. Het CRa wordt ondersteund door een Atelier, dat werkt voor het hele College en de verbindende schakel is tussen de verschillende collegeperioden.

De huidige Rijksbouwmeester, Francesco Veenstra, heeft een aanstelling tot september 2026. Het CRa stelt na de aanstelling van de nieuwe Rijksadviseurs een vierjarige agenda op voor de periode 2025-2028. Bij het aantreden van de nieuwe Rijksbouwmeester in 2026 wordt die agenda herijkt. Jaarlijks komt in overleg met de departementen en uitvoeringsdiensten een selectief en flexibel werkprogramma tot stand. De agenda en het werkprogramma omvatten specifieke (inter)departementale opgaven en projecten.

Het CRa signaleert ontwikkelingen en stimuleert kennisoverdracht vanuit het Rijk naar andere overheden, de beroepspraktijk, het onderwijs, stakeholders en vice versa. De adviezen van het CRa zijn integrerend en combineren de expertises die in het college vertegenwoordigd zijn. Het CRa benut kennis en aannames van planbureaus en stemt waar nodig de adviezen af met de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli), de Raad voor Cultuur (RvC), het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Sociaal-Cultureel Planbureau (SCP).

De inzet van het CRa draagt bij aan de structurele inzet van ruimtelijk ontwerp als instrument in rijksprojecten en nationale programma´s, met een kwalitatief goede fysieke leefomgeving als doel. Het is tevens een stimulans voor het verbeteren van de rol van de Rijksoverheid als opdrachtgever voor ontwerpdiensten.

De kernelementen van de taken en scope van het CRa zijn:

• Het CRa relateert zijn werkzaamheden expliciet aan de gezamenlijke ambitie van de beleidsdepartementen, de uitvoeringsdiensten en het CRa om elkaar aan te vullen en te ondersteunen bij het vorm en inhoud geven aan de integrale regie op de ruimtelijke ordening en de uitvoering daarvan.
• Het CRa richt zich, vanuit een onafhankelijke positie, op spiegelende én agenderende activiteiten/werkzaamheden en vertaalt deze in gevraagde en ongevraagde adviezen, met een nadruk op gevraagde adviezen.
• De focus van de werkzaamheden van het CRa ligt op het scharnier tussen beleid en uitvoering. Het CRa richt zich dan ook expliciet op de uitvoerbaarheid van de beleidsambities en, dus, op het ontwikkelen, stimuleren en/of ondersteunen van concrete, integrale oplossingen die nodig zijn om de beleidsambities te kunnen laten landen.
• Het CRa werkt op het internationale, nationale, landsdelige, provinciale, regionale en lokale schaalniveau. Het gaat bij de werkzaamheden op de andere dan het nationale schaalniveau om ontwerpend onderzoek naar vraagstukken die in hun uitwerking op die schaalniveaus exemplarisch zijn voor andere gebieden en waarbij de oplossingsrichting of inzichten vervolgens opschaalbaar zijn naar landelijke vraagstukken waar ook het Rijk een verantwoordelijkheid in heeft.
• Het CRa heeft een belangrijke rol bij de kwaliteitsborging van concrete projecten rond Rijksvastgoed (grond en gebouwen) en, op verzoek van het betrokken departement, van grote uitvoeringsprojecten.

Taakomschrijving Rijksadviseur voor de Fysieke Leefomgeving
De Rijksadviseur voor de Fysieke Leefomgeving:

• Herkent en erkent de waarde en betekenis van het ontwerpvakmanschap en draagt het uit.
• Is betrokken bij trajecten om via ontwerpend onderzoek te komen tot adviezen voor beleidsontwikkeling en/of uitvoering en draagt zodoende bij aan het leggen van de ruimtelijke puzzel binnen de strakke contouren van schaarse ruimte, wetgeving, klimaat en beperkte financiële middelen.
• Selecteert in overleg met de beleidsdepartementen en uitvoeringsdiensten die vraagstukken en trajecten met urgentie en noodzaak waar via ontwerp een bijdrage kan worden geleverd aan de maatschappelijke discussie, voortbordurend op de opgaven zoals omschreven in het ruimtelijke ordeningsbeleid en/of in andere beleidsambities binnen het fysieke domein, en op de waarde en betekenis van de ondergrond-, de netwerk- en de occupatielaag – en de relatie daartussen.
• Is op een praktische manier betrokken bij projecten en programma’s van de beleidsdepartementen en uitvoeringsdiensten om daarin te adviseren over een integrale werkwijze en de rol van ontwerp daarbij. Dit gebeurt o.a. via kwaliteitsteams en selectie van ontwerpers voor projecten. Fungeert hierin ook als klankbord/sparring partner voor relevante medewerkers en managers.

Geeft gevraagd en ongevraagd strategisch advies op relevante thema’s voor individuele of samenwerkende beleidsdepartementen en uitvoeringsdiensten:

• Stemt voordat het advies wordt opgesteld en voordat een advies wordt gepubliceerd af met directeuren van betrokken beleidsdepartementen en/of uitvoeringsdiensten over de departementale landing.
• Betrekt de relevante medewerkers en managers bij de beleidsdepartementen en/of uitvoeringsdiensten waardoor de adviezen op een goede manier binnen de organisatie landen en het effect wordt vergroot.
• Gaat in gesprek met de belangrijkste stakeholders en kennisdragers om het advies goed te kunnen onderbouwen.

Geeft selectief en effectief in CRa verband strategisch advies op rijksbrede thema’s. Deze adviezen worden breed ontwikkeld en uitgedragen:

• Door het benutten van de verschillende expertises en kennis binnen het CRa worden de adviezen versterkt.
• Het CRa betrekt in adviezen relevante aanpalende aspecten (zoals op financieel of juridisch vlak) en schakelt daarvoor indien nodig externe expertise in.
• Entameert in samenspraak met de andere leden van het CRa ontwerp- en/of onderzoeksactiviteiten die de advisering van onderbouwing voorzien.
• Beweegt zich actief in het netwerk van vakwereld, openbaar bestuur, maatschappelijke organisaties, onderwijsinstellingen en marktpartijen.
• Heeft een boegbeeldfunctie in Nederland, maar ook internationaal; internationale kennisuitwisseling en optredens in het buitenland behoren tot het werkpakket.
• Draagt bij aan de vernieuwing van het vak van de ontwerper, gericht op het bijdragen aan brede maatschappelijke opgaven.
• Maakt in CRa verband en in overleg met de beleidsdepartementen en uitvoeringsdiensten jaarlijks een beheersbaar en effectief programma.